Brak “twardego” Brexitu to dobra wiadomość dla transportu

Porozumienie obejmuje ochronę interesów europejskich, zapewnienie uczciwej konkurencji i dalszą współpracę w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

ZA PIĘĆ DWUNASTA

24 grudnia, po intensywnych negocjacjach Komisja Europejska osiągnęła porozumienie ze Zjednoczonym Królestwem w sprawie warunków jego przyszłej współpracy z Unią Europejską.

Jak zaznaczyła przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen: – Warto było walczyć o to porozumienie. Mamy teraz sprawiedliwą i wyważoną umowę ze Zjednoczonym Królestwem, która będzie chroniła nasze europejskie interesy, zagwarantuje uczciwą konkurencję i zapewni naszym społecznościom rybackim tak bardzo potrzebną im przewidywalność. Wreszcie możemy pozostawić brexit za sobą i zacząć patrzeć w przyszłość. Ten rozdział możemy już uznać za zamknięty.

Z kolei główny negocjator Komisji Europejskiej Michel Barnier powiedział: – Dotarliśmy do końca czteroletniego okresu negocjacji w sprawie uporządkowanego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE i nowego partnerstwa. Ostatnie dziewięć miesięcy było szczególnie intensywne, ale dziś ostatecznie osiągnęliśmy porozumienie. Ochrona naszych interesów była przez cały czas trwania negocjacji absolutnym priorytetem i cieszę się, że udało nam się ją zapewnić. Następny krok i kolejne decyzje w sprawie tego porozumienia leżą po stronie Parlamentu Europejskiego i Rady.

TRZY FILARY

Projekt umowy o handlu i współpracy opiera się na trzech filarach:

• Umowa o wolnym handlu: nowe partnerstwo gospodarcze i społeczne ze Zjednoczonym Królestwem
  • Umowa obejmuje nie tylko handel towarami i usługami, ale również szeroki wachlarz innych dziedzin będących przedmiotem zainteresowania UE, takich jak inwestycje, konkurencja, pomoc państwa, przejrzystość podatkowa, transport lotniczy i drogowy, energia i zrównoważony rozwój, rybołówstwo, ochrona danych i koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego.
  • Przewiduje ona zerowe stawki celne i zerowe kontyngenty na wszystkie towary, które spełniają odpowiednie reguły pochodzenia.
  • Obie strony zobowiązały się do zagwarantowania równych warunków działania poprzez utrzymanie wysokiego poziomu ochrony w dziedzinach takich jak ochrona środowiska, przeciwdziałanie zmianie klimatu i ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych, prawa socjalne i pracownicze, przejrzystość podatkowa i pomoc państwa, a także poprzez skuteczne egzekwowanie przepisów na szczeblu krajowym, wprowadzenie wiążącego mechanizmu rozstrzygania sporów oraz zapewnienie możliwości stosowania przez obie strony środków zaradczych.
  • UE i Zjednoczone Królestwo uzgodniły nowe ramy wspólnego zarządzania stadami ryb w wodach UE i Zjednoczonego Królestwa. Pozwalają one Zjednoczonemu Królestwu dalej rozwijać swoją działalność połowową, a europejskim społecznościom rybackim zapewniają możliwość dalszego prowadzenia działalności i ochronę ich źródeł utrzymania. Jednocześnie zadbano w nich również o ochronę zasobów naturalnych.
  • W kwestii transportu umowa zapewnia trwałe i zrównoważone połączenia lotnicze, drogowe, kolejowe i morskie, chociaż dostęp do rynku będzie bardziej ograniczony niż to, co oferuje jednolity rynek. Zawiera ona również postanowienia zapewniające, aby konkurencja między UE a Zjednoczonym Królestwem odbywała się na równych warunkach i nie wpływała niekorzystnie na prawa pasażerów, prawa pracowników i bezpieczeństwo transportu.
  • Jeśli chodzi o energię, umowa przewiduje nowy model handlu i wzajemnych połączeń, który gwarantuje otwartą i uczciwą konkurencję, między innymi w zakresie norm bezpieczeństwa w odniesieniu do morskiej działalności wydobywczej, oraz produkcję energii ze źródeł odnawialnych.
  • W zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego umowa ma na celu zapewnienie obywatelom UE i obywatelom Zjednoczonego Królestwa szeregu praw. Dotyczy to obywateli UE pracujących w Zjednoczonym Królestwie, a także podróżujących lub przenoszących się do Zjednoczonego Królestwa, oraz obywateli Zjednoczonego Królestwa pracujących w UE, czy też podróżujących lub przenoszących się do UE po 1 stycznia 2021 r.
  • Ponadto umowa umożliwia dalsze uczestnictwo Zjednoczonego Królestwa w szeregu flagowych programów UE na lata 2021–2027 (z zastrzeżeniem wkładu finansowego Zjednoczonego Królestwa do budżetu UE), takich jak program „Horyzont Europa”.

• Nowe partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa naszych obywateli
  • Umowa o handlu i współpracy ustanawia nowe ramy współpracy organów ścigania i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i cywilnych. Uznaje potrzebę ścisłej współpracy między krajową policją i organami sądowymi, w szczególności w kontekście zwalczania i ścigania przestępczości transgranicznej i terroryzmu. Tworzy ona nowe zdolności operacyjne przy uwzględnieniu faktu, że jako państwo spoza strefy Schengen i nienależące do UE Zjednoczone Królestwo nie będzie miało takich samych możliwości w tym względzie jak poprzednio. Współpraca w zakresie bezpieczeństwa może zostać zawieszona w przypadku naruszenia przez Zjednoczone Królestwo zobowiązania do dalszego przestrzegania europejskiej konwencji praw człowieka i do jej egzekwowania na szczeblu krajowym.
• Porozumienie horyzontalne w sprawie zarządzania: ramy, które przetrwają próbę czasu
  • Aby zapewnić jak największą pewność prawa przedsiębiorstwom, konsumentom i obywatelom, w specjalnym rozdziale dotyczącym zarządzania wyjaśniono sposób funkcjonowania i kontroli umowy. Umowa ustanawia również Wspólną Radę Partnerstwa, która zapewni właściwe stosowanie i interpretację umowy i która będzie omawiać wszystkie pojawiające się kwestie.
  • Wiążące mechanizmy egzekwowania przepisów i rozstrzygania sporów zapewnią poszanowanie praw przedsiębiorstw, konsumentów i osób fizycznych. Oznacza to, że przedsiębiorstwa w UE i Zjednoczonym Królestwie będą konkurować na równych warunkach. Ponadto pozwala to uniknąć sytuacji, w której którakolwiek ze stron korzystałaby ze swojej autonomii regulacyjnej w celu przyznawania nieuczciwych dotacji lub zakłócania konkurencji.
  • Obie strony mogą podejmować ponadsektorowe działania odwetowe w przypadku naruszenia porozumienia. Działania te mogą mieć miejsce we wszystkich obszarach partnerstwa gospodarczego.

Umowa nie obejmuje polityki zagranicznej, bezpieczeństwa zewnętrznego ani współpracy w dziedzinie obronności, ponieważ Zjednoczone Królestwo nie chciało negocjować tych kwestii. Od dnia 1 stycznia 2021 r. nie będą zatem istniały żadne ramy między Zjednoczonym Królestwem a UE umożliwiające opracowywanie i koordynowanie wspólnych reakcji na wyzwania w zakresie polityki zagranicznej, na przykład nakładanie sankcji na obywateli lub gospodarki państw trzecich.

Umowa o handlu i współpracy obejmuje szereg dziedzin leżących w interesie UE. Wykracza daleko poza tradycyjne umowy o wolnym handlu i stanowi solidną podstawę do zachowania naszej wieloletniej przyjaźni i współpracy. Chroni integralność jednolitego rynku i niepodzielność czterech swobód (przepływu osób, towarów, usług i kapitału). Odzwierciedla to fakt, że Zjednoczone Królestwo opuszcza unijny ekosystem wspólnych zasad, mechanizmów nadzoru i egzekwowania, a zatem nie może już czerpać korzyści z członkostwa w UE ani z jednolitego rynku. Umowa w żaden sposób nie zapewni jednak znacznych korzyści, z jakich Zjednoczone Królestwo cieszyło się jako państwo członkowskie UE.

DUŻE ZMIANY

Nawet po wejściu w życie nowej umowy o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem w dniu 1 stycznia 2021 r. nastąpią duże zmiany.

Tego dnia Zjednoczone Królestwo opuści jednolity rynek i unię celną UE, a także odstąpi od stosowania wszystkich polityk UE i przestanie być stroną umów międzynarodowych zawartych przez Unię. Zakończy się swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału między Zjednoczonym Królestwem a UE.

UE i Zjednoczone Królestwo będą tworzyć dwa odrębne rynki: dwie odrębne przestrzenie regulacyjne i prawne. Skutkiem będzie powstanie nieistniejących dziś barier dla handlu towarami i usługami oraz dla transgranicznej mobilności i wymiany – w obu kierunkach. Przede wszystkim na granicach.

Od 1 stycznia 2021 roku zmienią się zasady przekraczania granicy przez obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii, Irlandii Północnej oraz obywateli brytyjskich terytoriów zamorskich. Jako obywatele państwa trzeciego będą podlegać standardowi odprawy szczegółowej.

Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz obywatele brytyjskich terytoriów zamorskich z dniem 1 stycznia 2021 r. podczas kontroli na granicy zewnętrznej UE/SCH ( m.in. podróży z/do GB) będą musieli spełniać warunki określone w Kodeksie Granicznym Schengen, czyli m.in.:

• posiadać ważny paszport, wydany w okresie ostatnich 10 lat i ważny jeszcze przez przynajmniej trzy miesiące po planowanej dacie wyjazdu z terytorium państw członkowskich;
• uzasadnić cel i warunki planowanego pobytu oraz posiadać wystarczające środki utrzymania, zarówno na czas trwania planowanego pobytu, jak i na powrót do państwa pochodzenia;
• nie być osobami, wobec których dokonano wpisu do celów odmowy wjazdu w SIS;
• nie mogą widnieć w bazach danych jako osoby, stanowiące zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych żadnego z państw członkowskich;

Uwaga! Niespełnienie któregokolwiek z warunków wjazdu może skutkować odmową wjazdu, zgodnie z procedurami przewidzianymi w regulacjach prawa Unii Europejskiej w odniesieniu do obywateli państw trzecich.