Pytania o Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych. I co dalej?

Jedno wiemyna pewno. Po raz kolejny rząd dał samorządom i przewoźnikom bardzo mało czasu na przygotowanie dokumentów. Nabórwniosków był prowadzony od 22 maja do 29 maja.

Z kolei od 1 do 5czerwca potrwa rozpatrywanie wniosków, a wyniki tej procedury poznamy najwcześniej 8 czerwca, czyli w poniedziałek.Wówczas też wystartuje proces zawierania z organizatorami umów o dopłatę.

Czy towystarczy?

Zniesienielimitów w komunikacji regionalnej z dniem 1 czerwca znacząco podniosło morale wbranży, ale tylko działanie tymczasowe, nie mające nic wspólnego z długofalowymi przemyślanym wsparciem dla transportu publicznego ze strony rządu.

-„To za mało,aby poprawiła się sytuacja finansowa przewoźników i operatorów – mówi MarcinGromadzki z Public Transport Consulting i nadziei upatruje przede wszystkim w rozwiązaniachsystemowych.

Jego zdaniempierwszy taki ruch został wykonany. To trzykrotne zwiększenie jednostkowejkwoty dopłaty z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych do końca 2020 r. Kolejnyproponowany ruch to przedłużenie tego narzędzia na lata kolejne. Zdaniem ekspertasytuację poprawiłyby też trzy zmiany w przepisach:

• Po pierwsze- zwiększenie do 3,00 zł kwoty dopłaty w 2021 r. i do 2,40 zł od 2022 r. (awięc trzykrotnie – jak w 2020 r.). Byłby to wystarczający bodziec do podjęciasię roli organizatorów przez samorządy powiatowe – obecnie z tym jest bardzosłabo.

• Po drugie – dopłatapowinna przysługiwać nie tylko do linii przywracanych lub nowych, ale dowszystkich, które zdecyduje się zorganizować dany samorząd. Wyeliminowałoby toobecną ekwilibrystykę – często bezsensowne zmiany tras linii – aby tylkospełnić kryterium formalne.

• Po trzecie -możliwości kontraktowana dopłat na cały okres ich obowiązywania, a nie tylko naokresy roczne, co uniemożliwia podpisywanie umów długoterminowych zoperatorami.

-„Oczywiście,wydłużenie ważności umowy z wojewodą można jakoś obwarować odpowiednio wysokąjakością usług przewozowych, np. zakontraktowaniem operatora z taboremfabrycznie nowym lub nie starszym niż w określonym wieku, spełniającym normęczystości splin Euro 6, klimatyzowanym i przyjaznym osobom niepełnosprawnym(niskopodłogowym lub przynajmniej niskowejściowym) – podkreśla Marcin Gromadzki.

Pytanie o Fundusz

Przedstawionepowyżej trzy kroki stanowią na razie tylko propozycję poprawy sytuacjidrogowego publicznego transportu zbiorowego poza obszarami zurbanizowanymi,natomiast droga do realnej zmiany jest bardzo długa. Podobnie, jak lista pytań do tegorocznej edycji FRPA. Poniżej zebrane najważniejszepytanie od przewoźników. Odpowiada Ministerstwo Infrastruktury:

Czy linie komunikacyjne wprzewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznej uruchamiane zwykorzystaniem środków Funduszu muszą być ujęte w planach transportowych?

Odpowiedź: Jeżeli organizatorjest zobowiązany do sporządzenia planu transportowego i bezpośrednio zawrzeumowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego wprzypadku określonym w art. 22 ust. 1 pkt 4 to linie komunikacyjne, na którychbędą wykonywane przewozy autobusowe o charakterze użyteczności publicznej niemuszą być ujęte w planie transportowym (art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym).

Natomiast jeżeli organizatordokona wyboru operatora w pozostałych trybach określonych w art. 19 ustawy opublicznym transporcie zbiorowym i jest zobowiązany do sporządzenia planutransportowego w związku z art. 9 ww. ustawy to w tej sytuacji liniekomunikacyjne na których mają być organizowane przewozy o charakterzeużyteczności publicznej muszą być ujęte w planach transportowych.

W sytuacji gdy organizator niejest zobowiązany do sporządzenia planu transportowego to może zorganizować iuruchomić przewozy bez planu transportowego wyznaczając linie komunikacyjne wdrodze uchwały właściwej rady organu stanowiącego.

Czy w przypadku gdy przewozy sąrealizowane przez samorządowy zakład budżetowy to organizator, będzie mógłskorzystać ze środków Funduszu?

Odpowiedź: Tak. Zgodnie z art.4 ust. 2 pkt 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym ilekroć w ustawie jestmowa o umowie o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego należy przez torozumieć również akt wewnętrzny określający warunki wykonywania usług wzakresie publicznego transportuzbiorowego przez samorządowy zakład budżetowy.

W jaki sposób należy rozumiećpojęcie „nowa linia komunikacyjna”?

Odpowiedź: Zgodnie z definicją”linii komunikacyjnej” zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o publicznymtransporcie zbiorowym linia komunikacyjna to połączenie komunikacyjne na siecidróg (…) wraz z oznaczonymi miejscami do wsiadania i wysiadania pasażerów naliniach komunikacyjnych, po których odbywa się transport publiczny.

W przypadku gdy dana liniakomunikacyjna zostanie uzupełniona o nowe przystanki komunikacyjne lub ododatkowe kursy w godzinach innych niż już funkcjonujące należy traktować jąjako nową linie.

Czy korzystając ze środkówFunduszu będzie można nadal otrzymywać dopłaty do biletów ulgowych?

Odpowiedź: Tak. Uzyskaniedopłaty do kwoty deficytu pojedynczej linii komunikacyjnej w przewozachautobusowych o charakterze użyteczności publicznej w ramach Funduszu nie wyklucza możliwości ubiegania się odopłaty do utraconych przychodów w związku ze stosowaniem biletów ulgowych.

W jakiej formie może zostaćzawarta współpraca między powiatem a gminami?

Odpowiedź: Ustawa o publicznymtransporcie zbiorowym jako formę współpracy między powiatem a gminą w związku zorganizowaniem publicznego transportu zbiorowego przewiduje zawarcie związkupowiatowo-gminnego.

Kto jest organizatorempublicznego transportu zbiorowego kiedy linia przebiega przez dwa województwa?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 7ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o publicznym transporcie zbiorowym organizatorempublicznego transportu zbiorowego jest województwo właściwe ze względu nanajdłuższy odcinek planowanego przebiegu linii komunikacyjnej, w uzgodnieniu zwojewództwami właściwymi ze względu na przebieg tej linii komunikacyjnej albosieci komunikacyjnej jest organizatorem przewozów na linii komunikacyjnej albosieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich przewozach pasażerskich.

Jak oszacować deficyt pojedynczejlinii komunikacyjnej w przewozach o charakterze użyteczności publicznej?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 2 pkt2 ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych ocharakterze użyteczności publicznej kwota deficytu pojedynczej liniikomunikacyjnej w przewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznejjest to ujemny wynik finansowy netto wyliczony dla tej linii nieuwzględniającyrozsądnego zysku, o których mowa w rozporządzeniu (WE) 1370/2007 ParlamentuEuropejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącym usługpublicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego orazuchylającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 1191/69 i (EWG) nr 1107/70.

Czy jest konieczna uchwała radyjednostki samorządu terytorialnego w celu uzyskania dopłaty z Funduszu na liniękomunikacyjną?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 22ust. 2 ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowycho charakterze użyteczności publicznej zawarcie umowy oświadczenie usług wzakresie publicznego transportu zbiorowego wymaga uzyskania zgody organustanowiącego właściwego organizatora.

W jaki sposób wojewoda powinienzweryfikować dane i informacje zawarte we wniosku o objęcie dopłatą?

Odpowiedź: Organizator jestzobowiązany dołączyć dokumenty potwierdzające dane i informacje zawarte wewniosku o dopłatę. Na podstawie tych dokumentów wojewoda powinien mieć możliwość weryfikacjipowyższych danych w oparciu o przedłożone przez organizatora dokumenty.

Jakie dokumenty organizatorpowinien przedstawić wojewodzie w ramach wniosku o objęcie dopłatą?

Dokumenty powinny zawierać wszczególności dane i informacje takie jak:

• wielkość pracy eksploatacyjnej,

• koszty i przychody z działalności przewozowej napodstawie których obliczono planowanąkwotę deficytu linii komunikacyjnej,

• planowaną łączną kwotę dopłaty w danym roku budżetowym,a także planowany udział własny organizatora w wysokości nie mniejszej niż 10%kwoty deficytu linii komunikacyjnej,

a także dane dotyczące liczbyzatrzymań autobusu na przystankach oraz informacje w zakresie realizacjipotrzeb osób niepełnosprawnych oraz osóbo ograniczonej zdolności ruchowej w ramach dostępu do przewozów autobusowych ocharakterze użyteczności publicznej.

Czy przewozy realizowane na tereniegminy będącej gminą miejsko-wiejską są komunikacją miejską?

Odpowiedź: Przewozy, którychorganizatorem jest gmina miejsko-wiejska realizowane na obszarze tej gminy niemają charakteru komunikacji miejskiej. Są to gminne przewozy pasażerskie.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawyo Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznejprzepisów ustawy nie stosuje się do przewozów realizowanych w ramachkomunikacji miejskiej. Definicja komunikacji miejskiej zawarta jest w art. 4ust. 1 pkt 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, który za komunikacjemiejską uznaje gminne przewozy pasażerskie wykonywane w granicachadministracyjnych miasta albo miasta i gminy, miast, albo miasto i gminysąsiadujących jeżeli zostało zawarte porozumienie lub został utworzony związekmiędzygminny w celu wspólnej realizacji publicznego transportu zbiorowego, atakże metropolitalne przewozy pasażerskie.

Czy istnienie takiegoporozumienia wyklucza możliwość dofinansowanie nowych linii?

Czy w przypadku braku takiegoporozumienia organizator może zgłosić linię, która będzie się zatrzymywać naprzystanku w mieście, ale punkt początkowy/końcowy będzie miała w miejscowościwiejskiej?

Odpowiedź: Na zagadnienienależy spojrzeć od strony, kto zgodnie zustawą o publicznym transporcie zbiorowym jest w danej sytuacji organizatorem.Porozumienie, o którym mowa w definicji komunikacji miejskiej zawartej w art. 4ust. 1 pkt 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym dotyczy sytuacji gdyorganizatorem jest prezydent miasta i wtedy takie przewozy będą miały charakterkomunikacji miejskiej. Dopłata ześrodków Funduszu nie dotyczy komunikacji miejskiej. W przypadkugdy przebieg liniiprzewiduje przystanki w mieście alepunkt początkowy/końcowy będzie ona miała w miejscowości wiejskiej, są toprzewozy pomiędzy dwoma gminami,zatem z mocy ustawy o publicznymtransporcie zbiorowym są to przewozypowiatowe, dla których organizatorem jest starosta i to on na potrzebyorganizowanych przez siebie przewozów będzie mógł się zwrócić o dopłatę z Funduszu. Należy jednak wskazać,że przewozy na takiej linii komunikacyjnej może zorganizować prezydentmiasta w porozumieniu, o którym mowa aart. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy o publicznymtransporcie zbiorowym z sąsiednia gminą i wtedy będą one miały charakter komunikacjimiejskiej.

Czy wszystkie jednostkisamorządu terytorialnego będące gminami miejskimi, a jednocześnie będąceorganizatorami publicznego transportu zbiorowego na terenie swojej gminy,zostają wyłączone z możliwości korzystania z dofinansowania środkami zFunduszu?

Odpowiedź: Dopłacie niepodlegają przewozy organizowane przez jednostki samorządu terytorialnego,które zorganizowały komunikację miejskąna swoim obszarze. Nie wszystkie gminy zorganizowały komunikacje miejską. Jeśliobsługa komunikacyjna na ich terenie jest realizowana np. przez komunikacjępowiatową to właściwym do ubiegania sięo dopłatę na zorganizowane przez niegolinie powiatowe z Funduszu jest danystarosta.

W jakim momencie uruchamianiaprzewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej z wykorzystaniemśrodków Funduszu organizator powinien mieć zapewnione pieniądze w budżecie naten cel?

Odpowiedź: Organizator powinienzapewnić środki finansowe w swoim budżecie najpóźniej w momencie zaciągnięciazobowiązania tj. zawarcia z operatorem umowy o świadczenie usług w zakresiepublicznego transportu zbiorowego.

Czy dołożenie dodatkowegoprzystanku do istniejącej linii (na odcinku A-B, bez zmiany punktu początkowegoi końcowego) można uznać za nowa linię?

Odpowiedź: Tak. W przypadku gdydana linia komunikacyjna zostanie uzupełniona o nowe przystanki komunikacyjnelub o dodatkowe kursy w godzinach innych niż już funkcjonujące należy traktowaćją jako nową linie. Zgodnie z celem ustawy o Funduszu preferowane jest uruchamianie nowych przewozów tj. np. wydłużenie linii choćby o przystanekw innej miejscowości.

Załóżmy, że istnieje linia A-B.Czy dołożenie kolejnego przystanku do linii, tj. A-B-C, przy założeniu, że tanowa linia jest deficytowa, daje nammożliwość do dofinansowania całej linii A-C czy też wyłącznie linii na odcinkuB-C?

Odpowiedź: W przypadku gdy danalinia komunikacyjna zostanie uzupełniona o nowe przystanki komunikacyjne lub ododatkowe kursy w godzinach innych niż już funkcjonujące należy traktować jąjako nową linie. Dopłata dotyczy całej deficytowej linii na odcinku A-C.

Czy jest konieczna uchwała radyjednostki samorządu terytorialnego w celu uzyskania dopłaty z Funduszu na liniękomunikacyjną?

Odpowiedź: Zgodnie z art. 22ust. 2 ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowycho charakterze użyteczności publicznej zawarcie umowy oświadczenie usług wzakresie publicznego transportu zbiorowego wymaga uzyskania zgody organustanowiącego właściwego organizatora.

Czy linie o charakterzeużyteczności publicznej uruchamiane z wykorzystaniem środków Funduszu, możnałączyć z przewozem dzieci do szkół na terenie gmin?

Odpowiedź: Przewóz dzieci doszkół może być organizowany w ramach linii regularnych specjalnych (przewozyzamknięte), a także w ramach publicznegotransportu zbiorowego (przewozy otwarte), do których zalicza się także przewozyo charakterze użyteczności publicznej.

Czy wyodrębniony rachunekbankowy wojewody, na który będą wpływały środki od dysponenta Funduszu powinienbyć oprocentowany?

Odpowiedź: Wyodrębnionyrachunek bankowy wojewody, na który będą wpływały środki od dysponenta Funduszunie musi być oprocentowany.

Czy w myśl art. 22 ustawy oFunduszu konieczne jest zawarcie nowej umowy na nowe linie, czy też akceptowanebędzie zawarcie z obecnym operatorem aneksu do aktualnie obowiązującej umowy, w którym zostaną uwzględnione nowelinie?

W ust. 2 tego artykułu, jestrównież mowa o uzyskaniu zgody organu stanowiącego, czy zatem w przypadkuaneksu również konieczne staje się uzyskanie zgody?

Odpowiedź: Jednym z warunkówotrzymania dopłaty jest zawarcie umowy o świadczenie usług w zakresiepublicznego transportu zbiorowego po wejściu w życie ustawy o Funduszu.Zawarcie tej umowy wymaga zgody rady organu stanowiącego, o której mowa w art.22 ust. 2 ustawy o Funduszu. Aneks do obowiązującej umowy nie stanowi nowejumowy.

Czy Organizator może zawrzećumowę na świadczenie usług przewozu na linii funkcjonującej od daty wejścia wżycie ustawy? Czy Wojewoda może wypłacić środki za okres przed zawarciem umowyz Organizatorem (np. na przewozy od 19 lipca br.)?

Odpowiedź: W opisanym przypadkumusi być spełniony warunek określony w art. 22 ust. 1 ustawy o Funduszu.Dopłacie podlegają linie na których przewozy są wykonywane od dnia wejścia wżycie ustawy.

„